Hayatta bazı şeyler vardır, dünyamıza kalıcı olara girmişlerdir. Bazen bir insan, bazen bir eşya, bazen bir duygu veya inanç olur bu. Hangisi olursa olsun, artık hayatımızda yer eden ne varsa, onun huyunu suyunu, yapısını bilmemiz gerekir. Özellikle afet anlarında iletişimin ne kadar önemli olduğunun bir kez daha ortaya çıktığı bir süreci yaşıyoruz. Bir tuşla iletilen bir mesajın, bir uygulamanın özelliğini kullanarak verilen bir sinyalin etrafımızı haberdar ettiği müthiş teknolojik nimetlerden bahsediyorum Cep telefonları da tam böyle bir şey işte. Hayatımızın, hatta organlarımızın bir parçası oldular.

Bu yazımda "kullanıcı" düzeyinde size fark oluşturacak bilgiler bulacaksınız.  Cep telefonları tıpkı bilgisayarlar gibi donanım ve yazılımdan oluşur.

Cep Telefonu Donanımları Kasa, telefon parçalarını bir arada tutar. Dış görünümü oluşturur. Anten, telefon ile baz istasyonunun yaydığı sinyalleri almak ve vermek için kullanılan donanım parçasıdır. Batarya, genelde lityum iyon pil kullanılıyor. Dahili flaş, cep telefonlarında resim çekiminde, ortamı aydınlatmak için kullanılıyor.. Dahili hoparlör, dinlediğimiz müzik, video, ses ve telefon görüşmelerini dinlemenizi sağlıyor..

Dahili kamera, video, resim çekimlerinde kullanılan bir donanım. Dahili mikrofon Ekran Simkart yuvası Titreşim modu Tuş takımı diğer bulunan parçalar. Aşağıda belirttiğim donanım parçaları da fonksiyonellikleri açısından önemli oldukları için onların hakkında biraz bilgiler vermekte fayda var. Chip, chipset, system on a chip, SoC, yonga seti Bir elektronik sistemi çalıştırmak için gereken her şeyin tek bir devre kartına yerleştirilmiş hali olan SoC' lar akıllı telefonların kalbidir.Bu SoC' lar yukarıdaki isimlerin hepsi ile de adlandırılabilir. Qualcom firması Snapdragon adlı SoC' u üretiyor. HiSilicon firması Kırın adlı SoC' u üretiyor. Media tek, Samsung firması Exynos SoC'lari üretiyor. CPU (işlemci) Telefonda yaptığımız işlerin büyük kısmını sırtlayan, her yere talimatlar yağdıran, herşeyi yürüten, merkezi işlemci denen asıl ünite işte burası.

En çok bilinen işlemci markalarından ikisi, Intel ve AMD markalarıdır.  Eskiden Pentium lafını hepimiz duymuşuzdur. O dönemlerin bilgisayarlarının işlemcisi Pentium. Intel firmasının ilk işlemcisi desek olur. Intel bugün, Pentium markasından biraz ölçüde çekildi. Ama hala Pentium işlemciler üretilmekte ve bilgisayarlarda kullanılıyor. Intel Pentium'un yerine “Intel Core” markasını çıkardı ama Pentium'dan da vazgeçilmedi. Şimdilerde işlemci olarak ARM marka çıktı. Snapdragon, kırın, HiSilicon, Exynos SoC'larinin içindeki Cpu'lar yani işlemciler ARM marka barındırıyor. CPU işlemcilerin hızları önemli.1,4 GHz, 1,8 GHz, 2 GHz gibi. Yeni cep telefonlarında artık birden fazla CPU işlemci (çekirdekli) bulunuyor. Böylece hem hız sağlanıyor, hem de fazla ısınmanın önüne geçiliyor. İ

şlemcilerin bir saat içinde yaptığı işlem miktarına işlem hızı deniyor ve GHz ile saat ölçümü yapılıyor. Bir işlemci sistemin yaptığı her bir hesaplama işlemi için 1 Hertz veriliyor. Örneğin işlemcinin hızı 2,5 GHz değerinde ise işlemcinin bir saniye içinde 25 milyon işlem yapması anlamına geliyor. RAM Açılımı Random Access Memory; Rasgele erişimli bellek demek. Bilgisayarın hızlı bir şekilde alması gereken verileri depoladığı geçici bellek yuvası burası. Akıllı telefonun hızlı çalışmasını sağlıyor.. Ram'ı cebiniz, telefonunuzun ana depolama alanını da sırt cantaniz olarak düşünebilirsiniz.

Cebinizden birşey çıkarmak, sırt çantanızda birşey çıkarmaktan daha daha hızlıdır değil mi? Telefon dünyanın en hızlı işlemcisine CPU, en hızlı cipine sahip olsa bile, RAM olmadan performans sergileyemez. Örneğin word dosyasını ilk açtığınızda, işletim sisteminiz (Android, IOS, Windows vs) dosyayı sabit diskte bulur, bilgileri RAM' a kopyalar. Bilgisayar açıkken word'u kapatıp tekrar açtığınızda bu sefer çok daha kısa sürede açılır. İşte bu, RAM' in devreye girmesindendir. RAM kapasiteli 4, 8, 16, 64 GB olabilir. 8 GB RAM genellikle çokça yeterlidir.

RAM türleri SRAM (Static Random Access Memory) DRAM (Dynamic Random Access Memory) SDRAM (Synchronous Dynamic Random) Access Memory (Eş zamanlı dinamik rasgele erişimli bellek) En yaygın DDR SDRAM (Double data rate Synchronous Dynamic Random Access Memory). Çift veri hızı eş zamanlı dinamik rasgele erişimli bellekdir. Bu aynı anda birden çok dosya aktarımına izin verir. Ayrıca oyun, foto düzenleme, video, grafik ağırlıklı işlemler için VRAM video Random Access Memory video rasgele erişim belleği bulunuyor. GDDR (Graphic double data rate), grafik çift veri hızı da vardır. CPU işlemcilerde hız GHz, RAM'larda hız MHz olarak ölçülüyor. 1024Mhz 1 Ghz yapar, yani Ghz daha büyüktür, işlemcilerin iş yükü ve çeşidi RAM' lardan fazladır çünkü. 1033 ile 3000 MHz hızı arasında değişen çeşitli RAM' lar var. 16 GB RAM 3200 MHz, saniyede 3200 MHz işlemci hızı anlamına geliyor. ROM, ROM'lar özel bir RAM çeşididir. (Read only Memory), yani sadece okunan bellek. Bunların üstüne yazı yazılamaz. Cd Rom Dvd Rom bu şekilde örnek.

Memory Nedir? Geçici veya kalıcı tüm bilgilerin bulunduğu hafıza alanlarıdır. Veri birimi byt'dır. 1 byte 8 bit'tir. 1024 byte = 1 kiloByte'dır. Kb 1024 kb = 1 megaByte'dır. Mb 1024 Mb = 1 gigaByte' dir. Gb 1024 GB = 1 teravByte'dir. Tb Cep Telefonları Yazılımları Telefonun özelliklerini kullanmak için yazılıma ihtiyaç bulunur. Bu yazılımları telefon firmaları kendileri yazıyor.

Örneğin, iPhone için IOS, Samsung, LG için Google Android gibi. Yazılım çeşitlerini 3 grup da inceleyebiliriz; 1. İşletim Sistemi Yazılımları Bilgisayar, tablet, akıllı telefonlar gibi teknolojik aletlerin açıldığı andan itibaren, kapandığı zamana kadar onları çalıştıran geniş çaplı yazılımdır. Yani işletim sistemi yazılımları olmazsa, donanımlar çalışmaz ve yapmak istediğiniz hiç bir işlemi gerçekleştiremezler. 

İşletim sistemi yazılımların örnek vermek gerekirse; Windows 95/98/XP/7/8/9/10, Vista, Pardus, Linux, Macos gibi bilgisayar sistemleri ve IOS, Windows Mobile, Android gibi akılı telefon ve tablet işletim sistemleri yazılımları bulunuyor. 2. Uygulama Yazılımlar İşletim sistemi yazılımları ile uyumlu bir şekilde çalışan ve bilgisayar, akıllı telefon, tablet gibi uyumlu elektronik aletlere yüklenebilen programlara, uygulama yazılımı adı verilmektedir. Bunlara örnek olarak Oyunlar, Photoshop, Office Programları, flash, winamp, anti virüs programları vb. uygulama yazılımlarını verebiliriz. 3. Programlama Yazılımları İşletim yazılımlarının ve uygulama yazılımlarının oluşturulması ve kullanılmaya hazır hale getirilmesi için gerekli olan programlardır.

Örnek olarak Java, Delphi, Pascal, C++, Visual Basic gibi uygulamalar var. İşletim sistemi yazılımlarınin isimlerinin sonu genellikle -OS ile biter (opertation system, işletim sistemi). MacOS, IOS, Linux, Unix, Android,Pardus, Windows… Windows işletim sistemi, microsoft tarafından geliştirildi. 1985' de Windows 1 ile başladı, Windows 95, 98, XP, 10 gibi değişik isimler aldı. MacOS (Macintosh), apple tarafından geliştirildi. Linux, 1991' de Linus Torvalds tarafından geliştirildi.  Pardus, Linux temel alınarak Tübitak tarafından geliştirildi. Yerlidir. Android, Linux temel alınarak, hazırlanmıştır.Cep telefonlarının büyük kısmı bu işletim sistemini kullanıyor. IOS, apple tarafından geliştirilen MacOs sistemi baz alınarak geliştirildi.Linux tabanlıdır bu da. Dikkat edilirse Linux işletim sistemi, diğer birçok işletim sistemine ilham oluyor. En çok kullanılan bazı mobil işletim sistemleri, Android, Apple IOS, BlackberryOS, Windows PhoneOS. Programlama yazılımları Her şirketin kendi yazılım dili vardır.Buna program dili denir. Java, 1995 yılında yapılmış bir programlama dilidir. Pyhthon, 1989 yılında geliştirilen kolay bir programlama dilidir. PHP, wordpress, Facebook ve Yahoo Php' yi tercih ediyor. Swift, Apple tarafından yapılıyor. Visual Basic, Microsoft tarafından, go Google tarafından üretiliyor. Javascrip, Java ile alakası olmadan müstakil bir programlama dilidir.

Web Tarayıcı nedir? Web tarayıcı veya ağ tarayıcısı (web browser), kullanıcilarin world wide web (www) üzerinde bulunan bilgi kaynaklarini edinmeye ve görüntülemeye yarayan yazılımların genel adıdır. Internet Explorer, Firefox, Safari, Chrome vs web tarayıcıları var. Not- HTML, web sayfalarını oluşturmak için kullanılan standart metin işaretleme dilidir. Bir programlama dili değildir.

Son günlerde çok bilinen BULUT DEPOLAMA hizmeti nedir?

Eskiden, internetin bu kadar yaygın olmadığı ve bilgisayarların telefonların içine girerek hayatın tamamını kaplamadığı dönemlerde, birikmiş dijital bilgi ve evrakların saklanması yine bu kadar problem değildi.  Şimdi resmen sanal ortamda koca koca depolara ihtiyaç duyulur hale geldi. Bu sanal veri depolarına kaydedilen dosyalar bilgisayar bozulsa bile bozulmaz, zarar görmez. En yeni bulut depolama hizmeti veren servisler, Dropbox, GoogleDrive, OneDrive gibidir. GoogleDrive hizmeti ne demek? Google tarafından oluşturulmuş ve yönetilen bir dosya depolama, senkronizasyon ve bulut hizmetidir. OneDrive hizmeti ne demek? OneDrive, sizi tüm dosyalarınıza bağlayan Microsoft bulut hizmetidir. Dosyalarınızı depolamanıza ve korumanıza, diğer kullanıcılarla paylaşmanıza ve tüm cihazlarınız için her yerden ulaşabilmenize olanak sağlar.  

Şimdi size, bilgisayar veya cep telefonu kullanıcıları olarak kafamızın bir köşesinde asılı duran ve silemediğimiz " gıcık " birkaç şeyden bahsedeceğim: Her zaman karşımıza çıkan su HTML, XML, SGML, CSS, SLL,JavaScript vs nedir acaba? HTML, hyper text markup language, yani hiper metin işaretleme dili. Tag denilen işaret kodları ile, web sitesinde, ekranda okuduğumuz yazıların yazılması sağlanıyor. İşaretleme dili demisken kısa bahsedelim. İşaretleme dili metinlerin nasıl yapilandirilacagini veya bicimlendirilecegini belrliyen bir yapay dildir. Bilinen en meşhur işaretleme dili HTML' dir. XML, esxtensible markup language yani genişletilebilir işaretleme dili, kolayca okunabilecek dokümanlar oluşturur, tıpkı Html gibi. CSS, HTML' ye ek olarak metin ve format biçimlendirmeye fazladan olanaklar sunan bir işaretleme dilidir. SGML, standart generalized markup language, Html ve Xml' bin temelini oluşturan ilk işaretleme dilidir. SLL, secure sockets layer yani güvenli soket protokolü, web sitesi ile ziyaretçilerin kullandığı tarayıcı arasında güvenli bağlantılar kurulmasına olanak sağlar. Yukarıdaki paragraflarda çokça  bahsedildi ama ek bazı bilgiler de vererek kapatalım. JavaScript, bir programlama dilidir.Eeb sayfalarını daha renkli hale getirir, programlar.HTML ise yazı yazmaya yarayan bir işaret dilidir sadece. İkisi birbirini bütünler. JAVA, 1995' de basit dokunuşlarla ortaya çıkan programlama dilidir.Javascript ile ilgisi yoktur. Program dili deyip duruyoruz.

Program dili, bilgisayar ya da elektronik devrelere, yaptırılması gereken bir işi, dizi komut olarak yazmak demektir. Programcilarin bilgisayarlarla iletişim kurmak için kullandıkları bir dizi programlama dili vardır.

Programlama dilleri, çok karmaşık ve büyük bilgilerin hızlı işlenmesini sağlar. En eski programlama dilleri cobol ve fortran idi. Şimdilerde 800 civarı programlama dili vardır sanırım. En çok kullanılan program dilleri, yukarıdaki bölümlerde de belirtildiği gibi, C, Go, Java, Phyton, Ruhu, MS visual Basic ve benzerleridir.  

Bitmedi, ama az kaldı devam edin lütfen! 

PDF dosyaları var. Cepten veya bilgisayardan bir metin okumak istediğimizde bazıları PDF formatında geliyor. Fiziksel görünümü düzgün ve daha tertipli bir görünüm veriyor.  PDF, portable document format yani, taşınabilir belge biçimi demek. Adobe firması tarafından üretildi. Adobe reader ve Adobe Acrobat reader şeklinde iki çeşidi var. Adobe reader sadece dosyayı açıp okumanızı sağlar, Adobe Acrobat reader ise hem açmanıza hem de üzerinde değişiklik yapmanıza imkan verir.   Yeri gelmişken 2 önemli Office programından da bahesedelim. Birincisi Microsoft Office. Bunda word, Excel, powepoint gibi çalışma dosyaları var ve hepimiz çok iyi biliyoruz. Sonradan Google Office programları da çıktı.Word yerine dökumanlar, Excel yerine e- tablolar, PowerPoint yerine slaytlar ismini alan dosyalar içerdi.   Habire dosya deyip duruyoruz. Nedir bu dosya? Dosya, bilgisayar dilinde, içerisinde bilgi bulunan kaynak demek. Uygun programlar ile bu dosyalar rahatlıkla açılıp işlenebiliyor. 

 Bazı genel dosya çeşitlerini verelim:   Metin işleme dosyaları- .Pdf, .doc, .xls,.txt,.ppt,docx, gibi. Bu tip dosyalar içinde metin saklar.Yazilan yazıların kaydedildiği dosyalardır. .doc ve .docx Microsoft word doyasinin uzantilaridir. .xls ve .xlsx Microsoft Excel dosyasının uzantısıdır. .ppt ve .pptx Microsoft powepoint dosyasının uzantısıdır. .txt notepad ile oluşturulan dosyanın uzantısıdır.   Arşiv veya sıkıştırılmış dosyalar- .zip, .rar, .tar,.Hz gibi uzantıları vardır.   Veritabanı ve veri doyaları- .far, .log, sgl, .xml, .mdb gibi uzantıları olan dosyalardır. Bunlar uygulamalar çalışırken karşılaşılan durum ve sorunları kaydeden dosyalardır.   Sistem dosyaları- .bak, .can, .dmp, .full, .MSI, .tmp, link, .exe gibi dosyalardır. Bu tip dosyalar işletim sisteminin çalışabilmesi için gerekli olan dosyalardır. Örneğin, .exe tüm uygulamaları çalıştıran dosyadır. .msi dosyaları kurulum dosyalarıdır.   Video dosyaları- .avi, .mp4, .3pg, .mkv gibi dosyalardır. Ses dosyaları- mp3, .wav,.wma,.midi gibi dosyalardır. Resim dosyaları- .jpg, .png, jpeg,.bmp gibi dosyalardır.

 Photoshop dosyaları- .psd, .ai gibi dosyalardır. Web ve İnternet ile ilgili dosyalar- .php,.html,.htm,.asp,.aspx gibi dosyalardır.Bu tip dosyaların içeriğinde calişacagı yazılım diline göre hazırlanmıs kodlar bulunur. Girdiğiniz web sayfaları bu tip dosyaların tarayıcılarda derlenip gösterilmesi ile oluşur. 

Bu yazıdan sonra temel bilgilerin zihnimizde soru işareti bırakmayacak şekilde oturduğunu düşünüyorum. 

Sağlık ve afiyet dileklerimle.