Sosyal medyada bir süredir aynı cümle dolaşıyor: “Valiler kararnamesi çıkıyor, büyük değişim var.” Hatta bazı paylaşımlarda rakamlar bile var; 15 diyen var, 20 diyen var, “büyük dalga geliyor” diyen var. Hangi ismin nereye atanacağını yazacak kadar iddialı olanlar var. 

Büyük kelimesi önemli. Çünkü Türkiye’de “büyük” denilen her bürokratik hamle, genelde ya henüz olmamıştır ya da olduğunda zaten kimseye sorulmamıştır.

Mülki idare söz konusu olduğunda şimdiye kadar en doğru bilgileri paylaşan MİA Haber İmtiyaz Sahibi Cengiz Aksan’ın paylaşımlarda ise şimdilik böyle bir kararnamenin olmadığı ifadeleri yer alıyor. Kamuda yapılan pek çok üst düzey atamaları ilk kez onun paylaşımlarından öğreniyoruz. 

Şunu baştan söyleyelim:

Valiler sosyal medyada değişmez.

Valiler WhatsApp gruplarında da değişmez.

Valiler ancak Ankara karar verdiğinde değişir.

Öncelikle şunu netleştirelim: Türkiye’de vali atamaları, dedikoduyla, kulis fısıltısıyla ya da sosyal medya paylaşımlarıyla olmaz. Valilerin atanma süreci Anayasa ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’na dayanır. İçişleri Bakanlığı uygun isimleri belirler, adaylar Cumhurbaşkanı onayına sunulur, atama Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin Resmi Gazete’de yayınlanmasıyla gerçekleşmiş olur. Öncesi yalnızca beklenti, tahmin ve kimi zaman da temennidir.

Mevzuatta Vali kriterleri genel ifadelerle yer alıyor olsa da fiiliyatta Mesleki Kıdem ve Tecrübe, Performans ve Sicil, Temsil ve İletişim Yeteneği, Güvenlik ve Kamu Düzeni Deneyimi, Cumhurbaşkanlığı ve İçişleri Bakanlığı Takdiri gibi kriterler atamalarda dikkate alınır. Mevzuata göre atamalarda şu ilden sonra şu iller gelir gibi bir sıralama yoktur ancak Mülki idare geleneğinde yazılı olmayan il sınıflandırması vardır. Atamalarda yazılı olmayan güçlü teamüllere uyulur. 

Bizim devlet geleneğimizde merkezi idare, özellikle mülki idare söz konusu olduğunda acele etmez. Çünkü vali dediğiniz isim, sadece bir koltuk değişimi değildir. Güvenliktir, yatırımdır, kriz anında kimin telefonunun açılacağıdır. O yüzden bu işler sessiz yürür. Gürültü varsa, genelde karar yoktur.

Evet, kulisler hareketli.

Evet, bazı valiler uzun süredir aynı ilde.

Evet, rotasyonun artık kaçınılmaz göründüğü isimler var.

Ama bu tabloyu alıp “yarın değişiyorlar” noktasına taşımak, devlet geleneğinin mülki idare refleksini anlamamak, bilmemek demektir.

Merkezi idare, özellikle son yıllarda valilik makamını bir tür “saha refleksi” olarak görüyor. Kâğıt üzerindeki özgeçmişten çok, kriz anında ne yaptığına bakıyor. Deprem, sel, toplumsal olay, seçim süreci gibi. Bunların her biri valinin dosyasına sessizce yazılıyor. Sosyal medyada yazılanlar o dosyaya girmiyor.

Bir de şu var; Türkiye’de valiler kararnamesi, çoğu zaman konuşulurken çıkmaz; konuşulmazken çıkar. Bugün herkesin bildiğini sandığı listeler, yarın Resmî Gazete’de bambaşka bir tabloya dönüşebilir. Çünkü merkezi idare, sürprizi sever. Daha doğrusu, işi bitmeden konuşulmasını sevmez.

Dolayısıyla şu aşamada yapılması gereken şey, “kim gidiyor, kim geliyor” heyecanına kapılmak değil; devlet refleksinin nasıl çalıştığını hatırlamak olmalıdır.

Valiler değişir mi?

Elbette değişir.

Ama Ankara, sosyal medyanın hızına bakarak değil; devletin ritmine bakarak karar verir. Gerisi, şimdilik sadece gürültü.